ពួកធម៌ បួនៗ ដែលរាប់ចូលក្នុងការសង្គាយនា
(បិដក លេខ១៩ ទំព័រ១៤៦ ដល់ ១៧៣)
(១០០)ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ពួកធម៌បួនៗ ដែលព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ជាអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ជ្រាបច្បាស់ ឃើញច្បាស់
ទ្រង់សំដែងហើយដោយប្រពៃ គួរតែយើងទាំងអស់គ្នា សង្គាយនាក្នុងធម៌នោះ ។ បេ ។ ដើម្បីសេចក្តីចំរើន ដើម្បីប្រយោជន៍ ដើម្បី
សេចក្តីសុខ ដល់ទេវតានិងមនុស្សទាំងឡាយ ។ ពួកធម៌បួនៗ តើដូចម្តេច ។
ព-០០១-១០០: សតិបដ្ឋាន៤ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ជាអ្នកពិចារណារឿយៗនូវ កាយក្នុងកាយ
ជាបុគ្គលមានព្យាយាម ជាគ្រឿងដុតកំដៅនូវកិលេស មានសេចក្តីដឹងដោយល្អ មានស្មារតីកំចាត់បងនូវអភិជ្ឈានិងទោមនស្សក្នុង
លោក(1) ១ ។ ពិចារណារឿយៗនូវវេទនាក្នុងវេទនា ១ ។ ពិចារណារឿយៗ នូវចិត្តក្នុងចិត្ត ១ ។ ពិចារណារឿយៗ នូវធម៌ក្នុងធម៌
ទាំងឡាយ ជាបុគ្គលមានព្យាយាមជាគ្រឿងដុតកំដៅនូវកិលេស មានសេចក្តីដឹងដោយល្អ មានស្មារតីកំចាត់បង់នូវអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ក្នុងលោក១។
ព-០០២-១០១:សម្មប្បធាន ៤ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ញ៉ាំងឆន្ទៈ(2)ឲ្យកើតឡើង សង្វាត ប្រារព្ធ ព្យាយាម ផ្គងចិត្ត ដំកល់ចិត្ត ដើម្បីបិទអកុសលធម៌ទាំងឡាយដ៏លាមក ដែលមិនទាន់កើតឡើង មិនឲ្យកើតឡើងបាន ១ ញ៉ាំងឆន្ទៈឲ្យកើតឡើង សង្វាត ប្រារព្ធនូវសេចក្តីព្យាយាម ផ្គងចិត្ត ដំកល់ចិត្ត ដើម្បីលះបង់នូវអកុសលធម៌ទាំងឡាយដ៏លាមក ដែលកើតឡើងហើយ ១ ញ៉ាំងឆន្ទៈឲ្យកើតឡើង សង្វាត ប្រារព្ធនូវសេចក្តីព្យាយាម ផ្គងចិត្ត ដំកល់ចិត្ត ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាល
កុសលធម៌ទាំងឡាយ ដែលមិនទាន់កើតឲ្យកើតឡើង ១ ញ៉ាំងឆន្ទៈឲ្យកើតឡើង សង្វាត ប្រារព្ធនូវសេចក្តីព្យាយាម ផ្គងចិត្ត ដំកល់ចិត្ត ដើម្បីឲ្យកុសលធម៌ទាំងឡាយដែលកើតឡើងហើយ ឲ្យឋិតនៅមិនឲ្យវិនាសទៅ ឲ្យរឹងរឹតតែចំរើនឡើង ធំទូលាយ ចំរើនពេញលេញ ១ ។
ព-០០៣-១០២: ឥទ្ធិបាទ ៤ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ចំរើនឥទ្ធិបាទ(3) ដែលប្រកបដោយឆន្ទសមាធិ (4) និងបធានសង្ខារ(5) ១ ចំរើនឥទ្ធិបាទ ដែលប្រកបដោយវិរិយសមាធិ និងបធានសង្ខារ ១ ចំរើនឥទ្ធិបាទ ដែលប្រកបដោយ
ចិត្តសមាធិ និងបធានសង្ខារ ១ ចំរើនឥទ្ធិបាទ ដែលប្រកបដោយវីមំសាសមាធិ និងបធានសង្ខារ ១ ។
ព-០០៤-១០៣:ឈាន ៤ យ៉ាង ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ស្ងាត់ចាកកាមទាំងឡាយ ស្ងាត់ចាកអកុសលធម៌
ទាំងឡាយ បានដល់នូវបឋមជ្ឈាន ប្រកបដោយវិតក្កៈ ប្រកបដោយវិចារៈ មានបីតិនិងសុខដែលកើតអំពីសេចក្តីស្ងប់ស្ងាត់នោះ ១ ភិក្ខុព្រោះស្ងប់ស្ងាត់ ចាកវិតក្កៈនិងវិចារៈ ក៏បានដល់នូវទុតិយជ្ឈាន ជាធម្មជាតកើតមានក្នុងសន្តាននៃខ្លួន ប្រកបដោយសេចក្តី
ជ្រះថ្លា គឺសទ្ធា មានសភាពជាចិត្តខ្ពស់ឯក មិនមានវិតក្កៈមិនមានវិចារៈ មានតែបីតិនិងសុខៈ ដែលកើតអំពីសមាធិ គឺ បឋមជ្ឈាន ១
ភិក្ខុព្រោះនឿយណាយ ចាកបីតិផង ប្រកបដោយឧបេក្ខាផង មានស្មារតីដឹងខ្លួនដោយប្រពៃផង ទទួលនូវសុខដោយនាមកាយផង ព្រះអរិយៈទាំងឡាយតែងសរសើរនូវបុគ្គលដែលបាននូវតតិយជ្ឈាននោះថា បុគ្គលនោះ ប្រកបដោយឧបេក្ខាផង មានស្មារតី មានធម៌ជាគ្រឿងនៅជាសុខដូច្នេះ ព្រោះតតិយជ្ឈានណា ក៏បានដល់នូវតតីយជ្ឈាននោះ ១ ភិក្ខុ ព្រោះលះបង់នូវសុខផង ព្រោះលះបង់នូវទុក្ខផង ព្រោះអស់ទៅនៃសោមនស្ស និងទោមនស្សក្នុងកាលមុន ក៏បានដល់នូវចតុត្ថជ្ឈាន មានអារម្មណ៍
មិនមែនជាទុក្ខមិនមែនជាសុខ គឺជាឧបេក្ខា មានសតិដ៏បរិសុទ្ធដោយឧបេក្ខា ១ ។
ព-០០៥-១០៤:សមាធិភាវនា (6) ៤ យ៉ាង ម្លាលអាវុសោទាំងឡាយ មានសមាធិភាវនាដែលបុគ្គលចំរើន ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីនៅជាសុខ ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ១ ។ ម្លាលអាវុសោទាំងឡាយ មានសមាធិភាវនាដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យ
ច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីបាននូវញាណទស្សនៈ (7)១ ។ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ មានសមាធិភាវនាដែលបុគ្គលចំរើន
ហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីសតិនិងសម្បជញ្ញៈ១ ។ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយមានសមាធិភាវនាដែលបុគ្គល
ចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីអស់ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ ១។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះសមាធិភាវនាដូច
ម្តេច ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បី នៅជាសុខក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុង
សាសនានេះ ស្ងាត់ចាកកាមទាំងឡាយ ស្ងាត់ចាកអកុសលធម៌ទាំងឡាយ ហើយបាននូវបឋមជ្ឈាន ប្រកបដោយវិតក្កៈ ប្រកបដោយវិចារៈ ។បេ។ បានដល់នូវចតុត្ថជ្ឈាន ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ នេះជា សមាធិភាវនា ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ តែងប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីនៅជាសុខក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយចុះសមាធិភាវនាដូចម្តេចដែលបុគ្គល
ចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បី បាននូវញាណទស្សនៈ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ធ្វើទុកក្នុងចិត្តនូវអាលោកសញ្ញា (8)អធិដ្ឋាននូវទិវាសញ្ញាថា (9) ថ្ងៃយ៉ាងណា យប់យ៉ាងនោះ យប់យ៉ាងណា ថ្ងៃយ៉ាងនោះ មានចិត្តបើកចេញស្រឡះ ឥតមានអ្វីរួមរឹតបិទបាំង ចំរើនចិត្តដែលប្រកបដោយពន្លឺ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ នេះជាសមាធិ
ភាវនា ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ តែងប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីបាននូវញាណទស្សនៈ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះសមាធិភាវនាដូចម្តេច ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បី សតិនិងសម្បជញ្ញៈ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ វេទនាកើតឡើងក៏ដឹង តាំងនៅក៏ដឹង អស់ទៅក៏ដឹង សញ្ញាកើតឡើងក៏ដឹង តាំងនៅក៏ដឹង អស់ទៅក៏ដឹង វិតក្កៈកើតឡើងក៏ដឹង តាំងនៅក៏ដឹង អស់ទៅក៏ដឹង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ នេះជាសមាធិភាវនា ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ តែងប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បី សតិនិងសម្បជញ្ញៈ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះសមាធិ
ភាវនាដូចម្តេច ចុះសមាធិភាវនាដូចម្តេច ដែលបុគ្គលចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បី អស់ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ជាអ្នកពិចារណារឿយៗ នូវសេចក្តីកើតឡើងនិងសូន្យទៅក្នុងឧបាទានក្ខន្ធទាំង ៥ ថា រូបដូច្នេះ ការកើតឡើងនៃរូបដូច្នេះ ការរលត់ទៅនៃរូបដូច្នេះ ។ វេទនាដូច្នេះ ។ សញ្ញាដូច្នេះ ។ សង្ខារដូច្នេះ ។ វិញ្ញាណដូច្នេះ
ការកើតឡើងនៃវិញ្ញាណដូច្នេះ ការរលត់ទៅនៃវិញ្ញាណដូច្នេះ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ នេះជាសមាធិភាវនា ដែលបុគ្គល
ចំរើនហើយ ធ្វើឲ្យច្រើនហើយ ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីអស់ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ ។
ព-០០៦-១០៥:អប្បមញ្ញា ៤យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ មានចិត្តប្រកបដោយមេត្តា ផ្សាយទៅកាន់ទិស
ទី ១ ទី២ ទី៣ ទី ៤ ក៏ដូចគ្នា ផ្សាយទៅកាន់ទិសខាងលើ ខាងក្រោម នឹងទិសទទឹង (10) មានចិត្តប្រកបដោយមេត្តា ដ៏ធំទូលាយ រកប្រមាណមិនបាន មិនមានពៀរ មិនមានព្យាបាទ ផ្សាយទៅកាន់សត្វលោកទាំងពួង ដោយអាការទាំងពួង ក្នុងទីទាំងពួង ១ ។ មានចិត្តប្រកបដោយករុណា ១ ។ មានចិត្តប្រកបដោយមុទិតា ១ ។ មានចិត្តប្រកបដោយឧបក្ខា ផ្សាយទៅកាន់ទិសទី ១ ទី២
ទី៣ ទី ៤ ក៏ដូចគ្នា ផ្សាយទៅកាន់ទិសខាងលើ ខាងក្រោម នឹងទិសទទឹង មានចិត្តប្រកបដោយឧបក្ខា ដ៏ធំទូលាយ រកប្រមាណ
មិនបាន មិនមានពៀរ មិនមានព្យាបាទ ផ្សាយទៅកាន់សត្វលោកទាំងពួង ដោយអាការទាំងពួង ក្នុងទីទាំងពួង ១ ។
ព-០០៧-១០៦:អរូបជ្ឈាន ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ព្រោះការប្រព្រឹត្តកន្លងនូវរូបសញ្ញា (11) ដោយប្រការទាំងពួង ព្រោះការអស់បាដិឃសញ្ញា(12) ព្រោះការលែងធ្វើទុកក្នុងចិត្តនូវ នានត្តសញ្ញា (13) ក៏បានដល់នូវអាកា
សានញ្ចាយតនជ្ឈានដោយធ្វើទុកក្នុងចិត្តថា អាកាសមិនមានទីបំផុតដូច្នេះ ១ ព្រោះប្រព្រឹត្តកន្លងនូវអាកាសានញ្ចាតនជ្ឈាន ដោយប្រការទាំងពួង ក៏បានដល់នូវ វិញ្ញាណញ្ចាយតនជ្ឈាន ដោយធ្វើទុកក្នុងចិត្តថា វិញ្ញាណមិនមានទីបំផុតដូច្នេះ ១ ព្រោះប្រព្រឹត្តកន្លងនូវវិញ្ញាណញ្ចាយតនជ្ឈាន ដោយប្រការទាំងពួង ក៏បានដល់នូវ អាកិញ្ចញ្ញាយតនជ្ឈាន ដោយធ្វើទុកក្នុង
ចិត្តថា វត្ថុតិចតួចមិនមានដូច្នេះ ១ ព្រោះប្រព្រឹត្តកន្លងនូវ អាកិញ្ចញ្ញាយតនជ្ឈាន ដោយប្រការតាំងពួង ក៏បានដល់នូវ
នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនជ្ឈាន សម្រេចសម្រាន្តនៅដោយឥរិយាបថទាំងបួន ១ ។
ព-០០៨-១០៧:អបស្សេនធម៌ គឺធម៌ជាទីពឹងផ្អែក ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ពិចារណាហើយ
ទើបសេពនូវរបស់ដែលគួរសេព(14) ១ ពិចារណាហើយ អត់សង្កត់នូវហេតុដែលគួរអត់សង្កត់ (15) ១ (ពិចារណា) ហើយ វៀរនូវរបស់ដែលគួរវៀរ(16) ១ (ពិចារណា) ហើយ បន្ទោបង់នូវហេតុ ដែលគួរបន្ទោបង់(17) ១ ។
ព-០០៩-១០៨:អរិយវង្ស (18)៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ជាអ្នកសន្តោសដោយ ចីវរ ណានីមួយ តែងសរសើរគុណនៃសេចក្តីសន្តោស ដោយចីវរ ណានីមួយ មិនដល់នូវការស្វែងរកដែលមិនសមគួរ ព្រោះហេតុតែចីវរ មិនអន្ទះអន្ទែង ព្រោះមិនបានចីវរ បានចីវរហើយ មិនរីករាយ មិនជ្រុលជ្រប់ មិនបានឲ្យតណ្ហាគ្របសង្កត់ ជាអ្នកមាន
សេចក្តីឃើញទោសជាប្រក្រតី មានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងរលាស់ចេញហើយបរិភោគ មិនលើកតម្កើងខ្លួនឯង មិនបង្អាប់អ្នកដទៃ ព្រោះសេចក្តីសន្តោស ដោយចីវរណានីមួយនោះឯង មួយទៀត ភិក្ខុណា ជាអ្នកឈ្លាសវៃ ជាបុគ្គលមិនខ្ជិលច្រអូស មាន
សម្បជញ្ញៈ មានសតិតាំងនៅមាំ ក្នុងសេចក្តីសន្តោសនោះ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុនេះឯង ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា អ្នកឋិតនៅក្នុង អរិយវង្ស ជាច្បាប់ទំលាប់ចាស់ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុជាអ្នកសន្តោស ដោយបិណ្ឌបាត
ណានីមួយ តែងសរសើរគុណនៃសេចក្តីសន្តោស ដោយបិណ្ឌបាតណានីមួយ មិនដល់នូវការស្វែងរកដែលមិនសមគួរ ព្រោះហេតុតែបិណ្ឌបាត មិនអន្ទះអន្ទែង ព្រោះមិនបានបិណ្ឌបាត បានបិណ្ឌបាតហើយ មិនរីករាយ មិនជ្រុលជ្រប់ មិនបានឲ្យតណ្ហាគ្របសង្កត់ ជាអ្នកមានសេចក្តីឃើញទោសជាប្រក្រតី មានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងរលាស់ចេញហើយបរិភោគ មិនលើកតម្កើងខ្លួនឯង មិនបង្អាប់អ្នកដទៃ ព្រោះសេចក្តីសន្តោស ដោយបិណ្ឌបាតណានីមួយនោះឯង ភិក្ខុណា ជាអ្នកឈ្លាសវៃ ជាបុគ្គលមិនខ្ជិលច្រអូស មានសម្បជញ្ញៈ មានសតិតាំងនៅមាំក្នុងសេចក្តីសន្តោសនោះ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុនេះឯង ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថាអ្នកឋិតនៅក្នុង អរិយវង្ស ជាច្បាប់ទំលាប់ចាស់ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុជាអ្នកសន្តោស ដោយសេនាសនៈណានីមួយ តែងសរសើរគុណនៃសេចក្តីសន្តោស ដោយ សេនាសនៈណានីមួយ មិនដល់នូវការស្វែងរកដែលមិនសមគួរ ព្រោះហេតុតែសេនាសនៈ មិនអន្ទះអន្ទែង ព្រោះមិនបានសេនាសនៈ បានសេនាសនៈហើយ មិនរីករាយ មិនជ្រុលជ្រប់ មិនបានឲ្យតណ្ហាគ្របសង្កត់ ជាអ្នកមានសេចក្តីឃើញទោសជាប្រក្រតី មានប្រាជ្ញាជាគ្រឿងរលាស់ចេញហើយបរិភោគ មិនលើកតម្កើងខ្លួនឯងមិនបង្អាប់អ្នកដទៃ ព្រោះសេចក្តីសន្តោស
ដោយសេនាសនៈណានីមួយនោះឯង មួយទៀត ភិក្ខុណាជាអ្នកឈ្លាសវៃ ជាបុគ្គលមិនខ្ជិលច្រអូស មានសម្បជញ្ញៈ មានសតិតាំងនៅមាំក្នុងសេចក្តីសន្តោសនោះ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុនេះឯង ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា អ្នកឋិតនៅក្នុងអរិយវង្សជាច្បាប់ទំលាប់ចាស់ ១។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយវិញទៀត ភិក្ខុជាអ្នកមានការលះកិលេសទាំងពួង ជាទីត្រេកអរ ជាអ្នកត្រេកអរហើយក្នុងការលះ មានការចំរើន(19) ជាទីត្រេកអរហើយក្នុងការចំរើន មិនលើកតម្កើងខ្លួនឯង
មិនបង្អាប់អ្នកដទៃ ព្រោះតែខ្លួនមានការលះជាទីត្រេកអរ ជាអ្នកត្រេកអរហើយក្នុងការលះ មានការចំរឿនជាទីត្រេកអរ ត្រេកអរហើយក្នុងការចំរើននេះឯង មួយវិញទៀត ភិក្ខុណាជាអ្នកឈ្លាសវៃ ជាបុគ្គលមិនខ្លិលច្រអូស មានសម្បជញ្ញៈ មានសតិតាំងនៅមាំក្នុងការត្រេកអរនោះ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុនោះឯង ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា អ្នកឋិតនៅក្នុង អរិយវង្ស ជាច្បាប់ទំលាប់ចាស់ ១ ។
ព-០១០-១០៩:ការព្យាយាមជាគ្រឿងតំកល់ ៤ យ៉ាង គឺការព្យាយាមក្នុងសេចក្តីសង្រួម ១ ការព្យាយាមក្នុងការលះ ១ ការព្យាយាមក្នុងការចំរើន ១ ការព្យាយាមក្នុងការរក្សារឿយៗ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះការព្យាយាមក្នុងសេច
ក្តីសង្រួមដូចម្តេច ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ឃើញរូបដោយចក្ខុ ហើយមិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ អកុសលធម៌ទាំងឡាយដ៏លាមក គឺអភិជ្ឈានិងទោមនស្ស គប្បីជាប់តាមបុគ្គលដែល
មិនសង្រួមចក្ខុន្ទ្រិនុ៎ះ ព្រោះហេតុមិនសង្រួមចក្ខុន្ទ្រិណា ប្រតិបត្តិដើម្បីសង្រួមនូវចក្ខុន្ទ្រិយនោះ រក្សានូវចក្ខុន្ទ្រិយដល់នូវការ
សង្រួមក្នុងចក្ខុន្ទ្រិយ។ ឮសំឡេងដោយត្រចៀក ។ ធុំក្លិនដោយច្រមុះ ។ ទទួលរសដោយអណ្តាត ។ ពាល់ត្រូវសម្ផស្សដោយកាយ ។ ដឹងធម្មារម្មណ៍ដោយចិត្ត ហើយមិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ អកុសលធម៌ទាំងឡាយដ៏លាមក គឺអភិជ្ឈានិងទោមនស្ស គប្បីជាប់តាមបុគ្គលដែលមិនសង្រួមមនិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះហេតុមិនសង្រួមនូវមនិន្ទ្រិយណា ប្រតិបត្តិដើម្បីសង្រួមនូវមនិន្ទ្រិយនោះ រក្សានូវមនិន្ទ្រិយ ដល់នូវការសង្រួមក្នុងមនិន្ទ្រិយ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ នេះព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា ការព្យាយាមក្នុងសេចក្តីសង្រួម ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះការព្យាយាមក្នុងការលះ
តើដូចម្តេច ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ មិនបណ្តោយឲ្យកាមវិតក្កៈដែលកើតឡើងហើយឲ្យអាស្រ័យនៅបាន គឺលះបង់ បន្ទោបង់ ធ្វើឲ្យវិនាស មិនឲ្យកើតមាន មិនបណ្តោយឲ្យព្យាបាទវិតក្កៈដែលកើតឡើងហើយ ។បេ។ មិនបណ្តោយឲ្យ
វិហឹសាវិតក្កៈដែលកើតឡើងហើយ ឲ្យអាស្រ័យនៅបាន គឺលះបង់ ។បេ។ មិនបណ្តោយឲ្យ អកុសលធម៌ទាំងឡាយដ៏អាក្រក់ ដែលកើតឡើងហើយរឿយៗ អាស្រ័យនៅបាន គឺលះបង់ បន្ទោបង់ ធ្វើឲ្យវិនាស មិនឲ្យកើតមាន ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ នេះព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា ការព្យាយាមក្នុងការលះ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះការព្យាយាមក្នុងការចំរើនតើដូចម្តេច ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ចំរើនសតិសម្ពោជ្ឈង្គ ដែលអាស្រ័យនូវ វិវេកធម៌ អាស្រ័យនូវ វិរាគធម៌ អាស្រ័យនូវ
និរោធធម៌ ជាធម៌បង្អោនទៅ ដើម្បីការលះកិលេស ។ ចំរើនធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គ ។ ចំរើនវិរិយសម្ពោជ្ឈង្គ ។ ចំរើនបីតិសម្ពោជ្ឈង្គ ។ ចំរើនបស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គ ។ ចំរើនសមាធិសម្ពោជ្ឈង្គ ។ ចំរើនឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គ ដែលអាស្រ័យនូវវិវេកធម៌ អាស្រ័យនូវវិរាគធម៌ ចំរើននូវនិរោធធម៌ ជាធម៌បង្អោនទៅ ដើម្បីការលះកិលេស ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ នេះព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា ការព្យាយាមក្នុងការចំរើន ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចុះការព្យាយាមក្នុងការរក្សារឿយៗតើដូចម្តេច ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ រក្សារឿយៗនូវសមាធិនិមិត្តដ៏ល្អ ដែលកើតឡើងហើយ គឺអដ្ធិកសញ្ញា (20) បុឡុវកសញ្ញា (21) វិនីលកសញ្ញា (22) វិច្ឆិទ្ទកសញ្ញា (23) ឧទ្ធុមាតកសញ្ញា (24) ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ នេះព្រះមានព្រះភាគត្រាស់ហៅថា ការព្យាយាមក្នុងការរក្សារឿយៗ ។
ព-០១១-១១0:ញាណគឺសេចក្តីដឹង ៤យ៉ាង គឺសេចក្តីដឹងក្នុងធម៌គឺមគ្គផល ១ សេចក្តីដឹងក្នុងលំនាំរបស់ញាណនោះ ១ សេចក្តីដឹងក្នុងកិរិយាកំណត់ចិត្តរបស់បុគ្គលដទៃ ១ សេចក្តីដឹងក្នុងការសន្មតិ ១ ។ ញាណគឺសេចក្តីដឹង ៤ យ៉ាងដទៃទៀត គឺសេចក្តីដឹងក្នុងទុក្ខ ១ សេចក្តដឹងក្នុងទុក្ខសមុទយ ១ សេចក្តីដឹងក្នុងទុក្ខនិរោធ ១ សេចក្តដឹងក្នុងទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទា ១ ។
ព-០១២-១១១:អង្គនៃសោតាបត្តិមគ្គ ៤យ៉ាង គឺ ការសេពគប់នូវសប្បុរស ១ ការស្តាប់ធម៌របស់សប្បុរស ១ ការធ្វើទុកក្នុង
ចិត្តដោយឧបាយប្រាជ្ញា ១ សេចក្តីប្រតិបត្តិធម៌សមគួរដល់លោកុត្តរធម៌ ១ ។
ព-០១៣-១១២:អង្គរបស់សោតាបន្នបុគ្គល ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ អរិយសាវ័ក ក្នុងសាសនានេះ ប្រកបដោយសេចក្តី
ជ្រះថ្លា មិនកម្រើកក្នុងព្រះពុទ្ធថា ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ទ្រង់ឆ្ងាយចាកកិលេសហើយ ទ្រង់ត្រាស់ដឹងដោយប្រពៃចំពោះព្រះអង្គ
ឯង ទ្រង់បរិបូណ៌ដោយវិជ្ជានិងចរណៈ ទ្រង់មានដំណើរល្អ ទ្រង់ជ្រាបច្បាស់នូវត្រៃលោក ទ្រង់ប្រសើរដោយសីលាទិគុណ រកបុគ្គលណាស្មើគ្មាន ទ្រង់ជាអ្នកទូន្មាននូវបុរសដែលគួរទូន្មាន ទ្រង់ជាគ្រូរបស់ទេវតានិងមនុស្សទាំងឡាយ ទ្រង់ត្រាស់ដឹងនូវ
អរិយសច្ចធម៌ ទ្រង់លែងមកកាន់ភពថ្មីទៀត ដោយហេតុនេះ១ ប្រកបដោយសេចក្តីជ្រះថ្លាមិនកម្រើកក្នុងព្រះធម៌ថា ព្រះបរិ
យត្តិធម៌ដែលព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់សម្តែងហើយដោយប្រពៃ ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ដែលបុគ្គលគប្បីឃើញដោយខ្លួនឯង ជាធម៌ឲ្យផលមិនរង់ចាំកាល ជាធម៌គួរដល់ឯហិបស្សវិធី ជាធម៌គួរបង្អោនចូលមកទុកក្នុងខ្លួន ជាធម៌ដែលពួកវិញ្ញូជន
គប្បីដឹងច្បាស់ចំពោះខ្លួន ១ ប្រកបដោយ សេចក្តីជ្រះថ្លាមិនកម្រើកក្នុងព្រះសង្ឃថា ពួកសាវ័ករបស់ព្រះមានព្រះភាគ ប្រតិ
បត្តិល្អហើយ ពួកសាវ័ករបស់ព្រះមានព្រះភាគ ប្រតិបត្តិត្រង់ហើយ ពួកសាវ័ករបស់ព្រះមានព្រះភាគ ប្រតិបត្តិដើម្បីព្រះនិព្វាន ពួកសាវ័ករបស់ព្រះមានព្រះភាគ ប្រតិបត្តិគួរហើយ បើរាប់ជាគូនៃបុរសបាន ៤ គូ បើរាប់រៀងជាបុរសបុគ្គលបាន ៨ ពួកសាវ័ករបស់ព្រះមានព្រះភាគនេះ គួរទទួលនូវចតុបច្ច័យ ដែលគេនាំមកអំពីចម្ងាយហើយបូជា គួរទទួលនូវសក្ការៈ ដែលគេតាក់តែងដើម្បីភ្ញៀវ គួរទទួលនូវទក្ខិណា (ទាន) គួរដល់អញ្ជលិកម្ម ជាបុញ្ញក្ខេត្តដ៏ប្រសើររបស់សត្វលោក ១
ប្រកបដោយសីលជាទីត្រេកអរនៃព្រះអរិយៈ គឺជាសីលមិនដាច់ មិនធ្លុះ មិនពពាល មិនពព្រុះ ជាភុជិស្សសីល (មិនមែនជាខ្ញុំ
តណ្ហា) ជាសីលដែលអ្នកប្រាជ្ញសរសើរ ជាសីលមិនជ្រោកជ្រាកដោយតណ្ហានិងទិដ្ឋិ ជាសីលប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីបាននូវសមាធិ ១ ។
ព-០១៤-១១៣:សាមញ្ញផល (25)មាន ៤យ៉ាង គឺ សោតាបត្តិផល ១ សកទាគាមិផល ១ អនាគាមិផល ១ អរហត្តផល ១ ។
ព-០១៥-១១៤:ធាតុ ៤យ៉ាង គឺ បឋវីធាតុ ១ អាបោធាតុ ១ តេជោធាតុ ១ វាយោធាតុ ១ ។
ព-០១៦-១១៥:អាហារ ៤យ៉ាង គឺ អាហារគួរធ្វើឲ្យជាពំនូត(26) គ្រោតគ្រាតក្តី ល្អិតក្តី ១ ផស្សៈ(27)ជាអាហារទី ២ មនោសច្ចេតនា(28) ជាអាហារទី៣ វិញ្ញាណ(29) ជាអាហារទី ៤ ។
ព-០១៧-១១៦:វិញ្ញណដ្ធិតិ (ធម្មជាតិជាទីតាំងនៅរបស់វិញ្ញាណ)យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ វិញ្ញណដែលស្ថិតនៅ ក៏ស្ថិតនៅ
អាស្រ័យនឹងរូប មានរូបជាអារម្មណ៍ តាំងនៅក្នុងរូប ចូលទៅអាស្រ័យនូវសេចក្តីត្រេកអរ តែងដល់នូវសេចក្តីចំរើនលូតលាស់
ធំទូលាយ ១។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ វិញ្ញណអាស្រ័យវេទនា ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ វិញ្ញណអាស្រ័យសញ្ញា ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ វិញ្ញណដែលស្ថិតនៅ ក៏ស្ថិតនៅអាស្រ័យនឹងសង្ខារ មានសង្ខារជាអារម្មណ៍ តាំងនៅក្នុងសង្ខារ
ចូលទៅអាស្រ័យនូវសេចក្តីត្រេកអរ តែងដល់នូវសេចក្តីចំរើនលូតលាស់ធំទូលាយ ១។
ព-០១៨-១១៧:ការលុះអគតិ ៤ យ៉ាងគឺ បុគ្គលលុះឆន្ទាគតិ ១ លុះទោសាគតិ ១ លុះមោហាគតិ ១ លុះភយាគតិ ១ ។
ព-០១៩-១១៨:ការកើតឡើងនៃតណ្ហា ៤យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ តណ្ហាកាលកើតឡើងដល់ភិក្ខុ តែងកើតឡើងព្រោះ
ហេតុតែចីវរ ១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ តណ្ហាកាលកើតឡើងដល់ភិក្ខុ តែងកើតឡើងព្រោះហេតុតែបិណ្ឌបាត ១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ តណ្ហាកាលកើតឡើងដល់ភិក្ខុ តែងកើតឡើងព្រោះហេតុតែសេនាសនៈ ១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ តណ្ហាកាលកើតឡើងដល់ភិក្ខុ តែងកើតឡើងព្រោះហេតុតែវត្ថុថ្លៃថ្លាយ៉ាងក្រៃលែង ១(30)
ព-០២០-១១៩:បដិបទា ៤ យ៉ាងគឺ បដិបទា ជាទុក្ខ ហើយត្រាស់ដឹងបានដោយយឺតយូរ ១ បដិបទា ជាទុក្ខ ហើយត្រាស់ដឹង
បានដោយឆាប់រហ័ស ១ បដិបទា ជាសុខ ហើយត្រាស់ដឹងបានដោយយឺតយូរ ១ បដិបទា ជាសុខ ហើយត្រាស់ដឹងបានដោយ
ឆាប់រហ័ស ១ ។
ព-០២១-១២០:បដិបទា ៤ យ៉ាងទៀត គឺ បដិបទាមិនអត់ធន់ (នឹងត្រជាក់ជាដើម) ១ បដិបទាអត់ធន់បាន ១ បដិបទាទូន្មាន (នូវឥន្ទ្រិយ) បាន១ បដិបទារម្ងាប់ (វិតក្កៈ) បាន ១ ។
ព-០២២-១២១:ចំណែកធម៌ ៤ យ៉ាង គឺ សេចក្តីមិនលោភ ជាចំណែកធម៌ ១ សេចក្តីមិនព្យាបាទ ជាចំណែកធម៌ ១ ការនឹករឭក
ត្រូវជាចំណែកធម៌ ១ ការតាំងចិត្តទុក ត្រូវជាចំណែកធម៌ ១។
ព-០២៣-១២២:ការសមាទានធម៌ ៤ យ៉ាង ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ការសមាទានធម៌ ជាទុក្ខក្នុងបច្ចុប្បន្នផង មានផលជាទុក្ខទៅ
ខាងមុខ(31) ផង ១ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ការសមាទានធម៌ជាទុក្ខក្នុងបច្ចុប្បន្ន តែមានផលជាសុខតទៅខាងមុខ(32) ១ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ការសមាទានធម៌ ជាសុខក្នុងបច្ចុប្បន្ន តែមានផលជាទុក្ខតទៅខាងមុខ(33) ១ ម្នាលអាវុសោទាំងឡាយ ការសមាទានធម៌ ជាសុខក្នុងបច្ចុប្បន្នផង មានផលជាសុខតទៅខាងមុខ(34) ផង ។
ព-០២៤-១២៣:ធម្មខន្ធ ៤ យ៉ាង គឺ សីលក្ខន្ធ (35) ១ សមាធិក្ខន្ធ ១ បញ្ញាខន្ធ ១ វិមុត្តិក្ខន្ធ ១
ព-០២៥-១២៤:កំឡាំង ៤យ៉ាង គឺ កំឡាំងព្យាយាម១ កំឡាំងសតិ ១ កំឡាំងសមាធិ ១ កំឡាំងបញ្ញា ១ ។
ព-០២៦-១២៥:អធិដ្ឋាន (36) ៤ យ៉ាង គឺ អធិដ្ឋានគឺមគ្គផលបញ្ញា ១ អធិដ្ឋានគឺវចីសច្ចៈ ១ អធិដ្ឋានគឺ ការលះបង់នូវអាមិសៈ ១ អធិដ្ឋានគឺការរម្ងាប់នូវកិលេស ១ ។
ព-០២៧-១២៦:បញ្ហាព្យាករណ៍ (ការឆ្លើយប្រស្នា)៤ យ៉ាង គឺ ប្រស្នាដែលគួរឆ្លើយទៅតែម្តង ១ ប្រស្នាដែលគួរសួរតបទៅវិញ ហើយទើបឆ្លើយ ១ ប្រស្នាដែលគួរឆ្លើយ ចែករំលែកឲ្យពិស្តារ១ ប្រស្នាដែលគួរបញ្ឈប់ទុក ១ ។
ព-០២៨-១២៧:កម្ម ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ កម្មខ្មៅ(37)ឲ្យផលខ្មៅក៏មាន ១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ កម្មស(38)ឲ្យផលស ក៏មាន ១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ កម្មទាំងខ្មៅទាំងស ឲ្យផលទាំងខ្មៅទាំងស (39)ក៏មាន១ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ កម្មមិនខ្មៅ
មិនស(40) ឲ្យផលទាំងមិនខ្មៅមិនស តែងប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីអស់កម្ម ១។
ព-០២៩-១២៨:ធម៌ដែលបុគ្គលត្រូវធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ៤យ៉ាង គឺ បុព្វេនិវាស (ដែលខ្លួនអាស្រ័យនៅក្នុងកាលមុន) ត្រូវធ្វើឲ្យ
ជាក់ច្បាស់ដោយសតិ ១ ចុតូបបាត (ចុតិនិងបដិសន្ធិ) របស់សត្វទាំងឡាយត្រូវធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ដោយទិព្វចក្ខុ ១ វិមោក្ខ ៨ ប្រការ ត្រូវធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ដោយនាមកាយ ១ ធម៌ជាគ្រឿងអស់នូវនៃអាសវៈទាំងឡាយ ត្រូវធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ដោយអរហត្តផលបញ្ញា ១ ។
ព-០៣០-១២៩:ឱឃៈ (ធម៌ជាគ្រឿងពន្លិចសត្វ) ៤ យ៉ាង គឺ កាមោឃៈ (41) ១ ភវោឃៈ(42) ១ ទិដ្ធោឃៈ (43)១ អវិជ្ជោឃៈ (44) ១ ។
ព-០៣១-១៣០:យោគៈ (ធម៌ជាគ្រឿងប្រកបសត្វក្នុងវដ្តៈ) ៤យ៉ាង គឺ កាមយោគៈ ១ ភវយោគៈ ១ ទិដ្ឋិយោគៈ ១ អវិជ្ជាយោគៈ ១ ។
ព-០៣២-១៣១:វិសំយោគៈ(ធម៌ជាគ្រឿងដោះសត្វ) ៤យ៉ាង គឺ ធម៌ជាគ្រឿងដោះសត្វចាកកាមយោគៈ(45) ១ ធម៌ជាគ្រឿងដោះ
សត្វចាកភវយោគៈ(46) ១ ធម៌ជាគ្រឿងដោះសត្វចាកទិដ្ឋិយោគៈ(47) ១ ធម៌ជាគ្រឿងដោះសត្វចាកអវិជ្ជាយោគៈ(48) ១។
ព-០៣៣-១៣២:ធម៌ជាគ្រឿងចងព័ទ្ធ ៤ យ៉ាង អភិជ្ឈាជាគ្រឿងចងព័ទ្ធ កាយ (49) ១ ព្យាបាទជាគ្រឿងចងព័ទ្ធ កាយ ១ សេចក្តីប្រកាន់ខុសដោយសីលនិងវ័តជាគ្រឿងចងព័ទ្ធ កាយ ១ សេចក្តីប្រកាន់មាំថា ពាក្យនេះជាពាក្យពិត ពាក្យដទៃជាពាក្យទទេ ជាគ្រឿងចងព័ទ្ធ កាយ ១ ។
ព-០៣៤-១៣៣:ធម្មជាតជាគ្រឿងប្រកាន់ ៤ យ៉ាងគឺ កាមជាគ្រឿងប្រកាន់មាំ ១ មិច្ឆាទិដ្ឋិជាគ្រឿងប្រកាន់មាំ ១ ការប្រកាន់មាំដោយសីលព្វត១ ការប្រកាន់មាំដោយពោលថាខ្លួន ១ ។
ព-០៣៥-១៣៤:កំណើត ៤ យ៉ាង គឺ កំណើតរបស់សត្វដែលកើតក្នុងស៊ុត ១ កំណើតរបស់សត្វដែលកើតក្នុងទឹក១ កំណើតរបស់សត្វដែលកើតក្នុងទីស្មោកគ្រោក ១ (50) កំណើតរបស់សត្វដែលអណ្តែតទៅកើតភ្លាម ១ ។
ព-០៣៦-១៣៥:ការចុះកាន់គភ៌ (របស់សត្វ) ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ សត្វពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ចុះកាន់ផ្ទៃមាតាក៏
មិនដឹងខ្លួន ឋិតក្នុងផ្ទៃមាតាក៏មិនដិងខ្លួន សម្រាលចាកផ្ទៃមាតាក៏មិនដឹងខ្លួនទៀត នេះជាការចុះកាន់គភ៌ទី ១(51) ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយទៀតពួកសត្វខ្លះក្នុងលោកនេះ ចុះកាន់ផ្ទៃមាតាដឹងខ្លួន តែនៅក្នុងផ្ទៃមាតាមិនដឹងខ្លួន សម្រាលចាកផ្ទៃមាតាក៏មិនដឹងខ្លួនដែរ នេះជាការចុះកាន់ផ្ទៃមាតា(52)ទី២ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយទៀត
ពួកសត្វខ្លះក្នុងលោកនេះ ចុះកាន់ផ្ទៃមាតាដឹងខ្លួន នៅក្នុងផ្ទៃមាតាក៏ដឹងខ្លួន តែសម្រាលចាកផ្ទៃមាតាមិនដឹងខ្លួន នេះជាការចុះកាន់ផ្ទៃមាតា(53)ទី៣ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ មួយទៀតពួកសត្វខ្លះក្នុងលោកនេះ ចុះកាន់ផ្ទៃមាតាក៏ដឹងខ្លួន នៅក្នុងផ្ទៃមាតាក៏ដឹងខ្លួន តែសម្រាលចាកផ្ទៃមាតាក៏ដឹងខ្លួនទៀត នេះជាការចុះកាន់ផ្ទៃមាតា(54)ទី៤ ។
ព-០៣៧-១៣៦:ការបាននូវអត្តភាពមាន ៤ យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចេតនារបស់ខ្លួន រមែងធ្វើខ្លួនឲ្យស្លាប់ ចេតនា
របស់អ្នកដទៃពុំបានធ្វើឲ្យស្លាប់ឡើយ ក្នុងការបាននូវអត្តភាពណា ការបាននូវអត្តភាពនោះ រមែងមាន(55) ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចេតនារបស់អ្នកដទៃ រមែងធ្វើខ្លួនឲ្យស្លាប់ ចេតនារបស់របស់ខ្លួនមិនបានធ្វើឲ្យស្លាប់ឡើយ ក្នុងការបាននូវអត្តភាពណា ការបាននូវអត្តភាពនោះ រមែងមាន ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចេតនារបស់ខ្លួនរមែងធ្វើខ្លួនឲ្យ
ស្លាប់ ទាំងចេតនារបស់អ្នកដទៃ ក៏រមែងធ្វើឲ្យស្លាប់ ក្នុងការបាននូវអត្តភាពណា ការបាននូវអត្តភាពនោះ រមែងមាន(56) ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ចេតនារបស់ខ្លួន ក៏មិនធ្វើឲ្យស្លាប់ ចេតនារបស់អ្នកដទៃ ក៏មិនធ្វើឲ្យស្លាប់ដែរ ក្នុងការបាននូវ
អត្តភាពណា ការបាននូវអត្តភាពនោះ រមែងមាន(57) ១ ។
ព-០៣៨-១៣៧:សេចក្តីបរិសុទ្ធរបស់ទក្ខិណា (58)មាន ៤យ៉ាង ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ទក្ខិណាបរិសុទ្ធអំពីទាយក (អ្នកឲ្យ) មិនបរិសុទ្ធអំពីបដិគ្គាហក (អ្នកទទួល) ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ទក្ខិណាបរិសុទ្ធអំពីបដិគ្គាហក មិនបរិសុទ្ធអំពីទាយក ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ទក្ខិណាមិនបរិសុទ្ធអំពីទាយក មិនបរិសុទ្ធអំពីបដិគ្គាហក ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ទក្ខិណាបរិសុទ្ធ
អំពីទាយកផង អំពីបដិគ្គាហកផង ១ ។
ព-០៣៩-១៣៨:សង្គហវត្ថុ(59)មាន ៤ យ៉ាង គឺ ការឲ្យ ១ ការចរចារពាក្យជាទីស្រឡាញ់ ១ ការប្រព្រឹត្តឲ្យជាប្រយោជន៍ ១ ភាវៈជាបុគ្គលមានខ្លួនស្មោះស្មើ (60)១ ។
ព-០៤០-១៣៩:វោហារមិនមែនជារបស់ព្រះអារិយៈ មាន ៤ យ៉ាង គឺ ពាក្យកុហក ១ សំដីញុះញង់ ១ សំដីទ្រគោះ ១ សំដីរោយរាយឥតប្រយោជន៍ ១ ។
ព-០៤១-១៤០:វោហារជារបស់ព្រះអារិយៈ មាន ៤ យ៉ាង គឺ ការវៀរចាកពាក្យកុហក ១ ការវៀចាកសំដីញុះញង់ ១ ការវៀរចាកសំដីទ្រគោះ ១ ការវៀរចាកសំដីរោយរាយ ឥតប្រយោជន៍ ១ ។
ព-០៤២-១៤១:វោហារមិនមែនជារបស់ព្រះអារិយៈ មាន ៤ យ៉ាង ដទៃទៀត គឺ មិនឃើញ ថា ឃើញ ១ មិនឮ ថា ឮ ១ មិនប៉ះពាល់(61) ថា ប៉ះពាល់ ១ មិនដឹងច្បាស់ ថាដឹងច្បាស់ ១ ។
ព-០៤៣-១៤២:វោហារជារបស់ព្រះអរិយៈ មាន ៤ យ៉ាងដទៃទៀតគឺ មិនឃើញ ថាមិនឃើញ ១ មិនឮ ថាមិនឮ ១ មិនប៉ះពាល់ ថាមិនប៉ះពាល់ ១ មិនដឹងច្បាស់ ថាមិនដឹងច្បាស់ ១ ។
ព-០៤៤-១៤៣:វោហារមិនមែនជារបស់ព្រះអរិយៈ មាន ៤ យ៉ាង ដទៃទៀត គឺ ឃើញ ថា មិនឃើញ១ ឮ ថាមិនឮ ១ បានប៉ះពាល់ ថាមិនប៉ះពាល់ ១ ដឹងច្បាស់ ថាមិនដឹងច្បាស់ ១ ។
ព-០៤៥-១៤៤:វោហារជារបស់ព្រះអរិយៈ មាន ៤ យ៉ាង ដទៃទៀត គឺ ឃើញ ថា ឃើញ ១ ឮ ថាឮ ១ បានប៉ះពាល់ ថាប៉ះពាល់ ១ ដឹងច្បាស់ ថាដឹងច្បាស់ ១ ។
ព-០៤៦-១៤៥:បុគ្គលមាន ៤ ពួក ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នកធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ ប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នកធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ ប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ជាអ្នកធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ ប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅផង ធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ ប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅផង ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ មិនធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ មិនប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ មិនធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ មិនប្រកបព្យាយាម ដើម្បីធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ បុគ្គលនោះឈ្មោះថាមិនធ្វើខ្លួនឲ្យក្តៅ មិនធ្វើបុគ្គលដទៃឲ្យក្តៅ ជាអ្នកលែងមានសេចក្តីស្រេកឃ្លាន មានទុក្ខរលត់ហើយ មានសេចក្តីត្រជាក់កើតហើយ ទទួលនូវសេចក្តីសុខ មានខ្លួនដូចជាព្រហ្មនៅក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះ ១។
ព-០៤៧-១៤៦:បុគ្គលមាន ៤ ពួកដទៃទៀត ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍ខ្លួន មិនប្រតិបត្តិដើម្បីប្រយោជន៍អ្នកដទៃ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍អ្នកដទៃ មិនប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍ខ្លួន ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ មិនប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍ខ្លួន មិនប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍អ្នកដទៃ ១ ។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ ប្រតិបត្តិ ដើម្បីប្រយោជន៍ខ្លួនផង ដើម្បីប្រយោជន៍អ្នកដទៃ ផង ១ ។
ព-០៤៨-១៤៧:បុគ្គលមាន ៤ ពួកដទៃទៀត គឺ បុគ្គលងងឹត មានងងឹតប្រព្រឹត្តទៅខាងមុខទៀត(62) ១ បុគ្គលងងឹត តែមានពន្លឺ
ប្រព្រឹត្តទៅខាងមុខ(63) ១ បុគ្គលមានពន្លឺ តែ មានងងឹតប្រព្រឹត្តទៅខាងមុខ(64) ១ បុគ្គលមានពន្លឺ មានពន្លឺប្រព្រឹត្តទៅខាងមុខទៀត(65) ១។
ព-០៤៩-១៤៨:បុគ្គលមាន ៤ពួកដទៃទៀត គឺ សមណៈមិនកម្រើក(66) ១ សមណៈដូចផ្កាឈូកក្រហម(67) ១ សមណៈដូច
ផ្កាឈូកស(68) ១ សមណៈជាអ្នកទន់ល្អិតល្អក្នុងពួកសមណៈ(69) ១។ ម្នាលអវុសោទាំងឡាយ ពួកធម៌បួនៗនេះឯង ដែលព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ជាអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ជ្រាបច្បាស់ ឃើញច្បាស់ ទ្រង់សម្តែងហើយដោយប្រពៃ យើងទាំងអស់គ្នាគួរសង្គាយនា ក្នុងធម៌នោះ ។បេ។ ដើម្បីសេចក្តីចំរើន ដើម្បីប្រយោជន៍ ដល់ទេវតានិងមនុស្សទាំងឡាយ ។
ចប់ ពួកធម៌ បួនៗ ដែលរាប់ចូលក្នុងការសង្គាយនា
1 សំដៅយកកាយ ឬ ឧបាទានក្ខន្ធទាំង ៥ ។
2សេចក្តីប្រាថ្នា ឬ ថាសេចក្តីពេញចិត្តក្នុងកុសលធម៌ ។
3ធម៌ជាជើងនៃឬទ្ធ ឬថា ជាទីតាំងនៃឬទ្ធ
4សមាធិមានធន្ទៈជាហេតុ ឬថា សមាធិអាស្រ័យនូវឆន្ទៈ
5បានដល់សម្មប្បធានទាំង ៤
6ការធ្វើសមាធិឲ្យដុះដាលឡើង
7បានដល់មគ្គញ្ញាណ ផលញ្ញាណ សព្វញ្ញុតញ្ញាណ បច្ចវេក្ខណញ្ញាណ និង វិបស្សនាញាណ ។
8សេចក្តីសំគាល់ក្នុងពន្លឺ
9 សេចក្តីសំគាល់ថាថ្ងៃ
10 សំដៅយកទិសតូចទាំង ៤ គឺទិសអាគ្នេយ៍ ឦសាន និរតី ពាយព្យ ។
11 ប្រែថាសេចក្តីសំគាល់ក្នុងរូប ។ ឯរូបក្នុងទីនេះសំដៅយករូបបាវចរជ្ឈានផង អារម្មណ៍របស់រូបបាវចរជ្ឈានផង។
12ប្រែថាសេចក្តីសំគាល់កើតឡើងដោយការប៉ះពាល់ គឺចក្ខុប៉ះពាល់និងរូបជាដើម ។
13 គឺសញ្ញាផ្សេងៗគ្នា មាន ៤៤ គឺកាមាវចរកុសលសញ្ញា ៨ អកុសលសញ្ញា ១២ កាមាវចរកុសលវិបាកសញ្ញា១១ អកុសលវិបាកសញ្ញា ២ កាមាវចរកិរិយសញ្ញា ១១ ។
14ការប្រើប្រាសបច្ច័យមានចីវរជាដើម ។
15ការអត់ទ្រាំនូវហេតុ មានត្រជាក់និងក្តៅជាដើម ។
16ការចៀសវាងនូវសត្វកាចមានដំរីជាដើម ។
17ការបន្ទោបង់នូវអកុសលធម៌មានកាមវិតក្កជាដើម
18ប្រវេណីនៃព្រះអរិយបុគ្គលមានព្រះពុទ្ធជាដើម
19ចំរើនគុណធម៌ មាននេក្ខម្មជាដើម មានអរហត្ថមគ្គជាទីបំផុត ។
20សេចក្តីសំគាល់ក្នុងអដ្ធិកអសុភ គឺអសុភដែលនៅតែរាងឆ្អឹង
21សេចក្តីសំគាល់បុឡុវកអសុភ គឺអសុភដែលមានដង្កូវចុះ
22សេចក្តីសំគាល់ក្នុវិនីលកអសុភ គឺអសុភដែលមានសម្បុរខៀវ
23សេចក្តីសំគាល់ក្នុងវិច្ឆិទ្ទកអសុភ គឺអសុភដែលដាច់ពាក់កណ្ទាលខ្លួន
24សេចក្តីសំគាល់ក្នុងឧទ្ធុមាតកអសុភ គឺអសុភដែលហើមប៉ោង។
25 ផលនៃសមណធម៌ ឬ ផលផ្នួស
26បានដល់បាយនិងនំជាដើម តែងនាំមកនូវ ឧជដ្ឋមករូប
27បានដល់ផស្សៈទាំង ៦មាន ចក្ខុសម្ផស្សជាដើម តែងនាំមកនូវ វេទនាទាំង ៣
28 បានដល់កុសលាកុសលចេតនា ដែលអាស្រ័យនឹងចិត្ត ចេតនានោះចែកទៅជា ៣ គឺបុញ្ញាភិសង្ខារ ១ អបុញ្ញាភិសង្ខារ១ អនេញ្ជាភិសង្ខារ ១ តែងនាំមកនូវបដិសន្ធិក្នុងភពទាំង ៣
29បានដល់នូវវិញ្ញាណក្ខន្ធ គឺចិត្តតែងនាំមកនូវនាមរូប ក្នុងខណៈនៃបដិសន្ធិ
30បានដល់គិលាននភេសជ្ជបច្ច័យ មានប្រេង ទឹកឃ្មុំ ទឹកអំពៅជាដើម
31បានដល់សេចក្តីប្រតិបត្តិរបស់ពួកអចេល
32ការប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយធម៌ដ៏បរិសុទ្ធរបស់បុគ្គលដែលមានកិលេសក្រាស់ មិនអាចនឹងឈោងចាប់យកព្រះអរហត្តបាន ហើយក៏ស្រែកយំ មានមុខទទឹកដោយទទឹកភ្នែក
33 ការប្រព្រឹត្តធម៌ របស់បុគ្គលដែលមានចិត្តធ្លាក់ចុះទៅក្នុងកាម
34សាសនព្រហ្មចរិយរបស់បុគ្គលខ្លះ បើទុកជាមិនបាននូវបច្ច័យទាំង ៤ ក៏គង់នៅប្រកបដោយសេចក្តីសុខ ដោយអំណាចឈាននិងវិបស្សនា ។
35ខន្ធក្នុងទីនេះ ប្រែថា គុណសីលក្ខន្ធ ប្រែថា គុណ គឺ សីល ។
36ធម្មជាតជាទីតាំងនៃបុរសមានគុណដ៏ក្រៃលែង
37បានដល់អកុសលកម្មបថ ១០ ឲ្យផលខ្មៅ គឺឲ្យទៅកើតក្នុងអបាយ
38បានដល់កុសលកម្មបថ ១០ ឲ្យផលស គឺឲ្យទៅកើតក្នុងសួគ៌
39គឺអកុសលនិងកុសលច្រឡំលាយគ្នា ឲ្យផលទាំងខ្មៅទាំងស គឺដូចសត្វខ្លះទៅកើតជាសត្វដំរី ដោយអកុសល បានមកជាដំរីជាមង្គលគេឲ្យនៅជាសុខដោយកុសល
សត្វខ្លះទៅកើតក្នុងរាជត្រកូលដោយកុសល តែត្រឡប់បានសេចក្តីទុក្ខវិញដោយអកុសល ។
40បានដល់មគ្គញ្ញាណ ទាំង៤ ។
41រាគៈប្រកបដោយកាមគុណទាំង ៥ហៅថា ការមោឃៈ
42 ឆន្ទរាគប្រព្រឹត្តទៅក្នុងរូបភព និង អរូបភព ហៅថា ភវោឃៈ ។ ១ទៀតថាសេចក្តីអាល័យក្នុងឈានក្តី រាគប្រកបដោយសស្សតទិដ្ឋិក្តី ហៅថា ភវោឃៈដែរ
43ទិដ្ឋិ ៦២ ហៅថា ទិដ្ឋោឃៈ
44សេចក្តីមិនដឹងក្នុងអរិយសច្ច ៤ ហៅថា អវិជ្ជោឃៈ
45សំដៅយក អសុភជ្ឈាន ឬ អនាគាមិមគ្គ
46អរហត្តមគ្គ
47សោតាបត្តិមគ្គ
48អរហត្តមគ្គ (អត្ថកថា)
49សំដៅយកនាមកាយ និង រូបកាយ
50កំណើតរបស់សត្វដែលកើតលើទីដេកឬទីស្មោកគ្រោកមានត្រីស្អុយជាដើម
51បានដល់លោកិយមនុស្សជាប្រក្រតី
52បានដល់អសីតិមហាសាវ័ក
53បានដល់អគ្គសាវ័កទាំងពីរ និង ព្រះបច្ចេកពោធិសត្វ
54បានដល់ព្រះសព្វញ្ញុពោធិសត្វ
55បានដល់កំណើត ខិឌា?បទោសិកទេវតា ជាទេវតាវិនាសខ្លួនដោយល្បែងហៅថា ស្លាប់ដោយចេតនារបស់ខ្លួន មិនស្លាប់ដោយចេតនារបស់អ្នកដទៃ ។
56បានដល់កំណើតមនោបទោសិកទេវតា ជាទេវតាវិនាសដោយចិត្តរបស់ខ្លួនឯង
57បានដល់កំណើតទាំងឡាយ មានចាតុម្មហារាជិកទេវតាជាដើម ជាទេវតាមិនស្លាប់ដោយចេតនារបស់ខ្លួន និងចេតនារបស់បុគ្គលដទៃ។
58ជាឈ្មោះរបស់ទាន (អដ្ឋកថា)
59ហេតុនៃការសង្គ្រោះ
60ការរួមសុខរួមទុក្ខជាមួយគ្នា មានអង្គុយលើអាសនៈជាមួយគ្នា ដេកលើគ្រែជាមួយគ្នា និងបរិភោគជាមួយគ្នាជាដើម
61សំដៅយកការហិតក្លិនដោយច្រមុះ លិទ្ធជញ្ជាប់ដោយអណ្តាត ពាល់ត្រូវសម្ផស្សដោយកាយ
62បុគ្គលកើតក្នុងត្រកូលថោកទាប ហើយប្រព្រឹត្តទុច្ចរិតទៀត ។
63បុគ្គលកើតក្នុងត្រកូលថោកទាប តែប្រព្រឹត្តសុចរិត ។
64បុគ្គលកើតក្នុងត្រកូលខ្ពង់ខ្ពស់ តែប្រព្រឹត្តទុច្ចរិត ។
65បុគ្គលកើតក្នុងត្រកូលខ្ពង់ខ្ពស់ ហើយប្រព្រឹត្តសុចរិត ។
66សោតាបន្នសមណៈ
67សកទាគាមិសមណៈ
68អនាគាមិនសមណៈ
69អរហន្តសមណៈ